Szczepienia: co może przekonać pacjenta, aby się zaszczepił?

 

W ostatnich latach kilkukrotnie wzrosła liczba rodziców, którzy odmawiają zaszczepienia swojego dziecka. Dane są alarmujące: Światowa Organizacja Zdrowia zaobserwowała, że w latach 2022-2023 globalny spadek szczepień dzieci był największym na przestrzeni ostatnich 30 lat! Czy i jak lekarze mogą wpłynąć na zahamowanie tej tendencji? W jaki sposób zbudować przestrzeń zaufania w gabinecie? Jak przekonać dorosłych, aby szczepili się sami i dbali o dzieci. Co lekarze rodzinni powinni zmienić w swojej narracji, aby w przyszłości bezstresowo rozmawiać o szczepieniach? 

Negatywne nastawienie pacjentów do szczepień jest pretekstem do przeprowadzenia badań socjologicznych w gabinetach lekarskich. Naukowcy z Uniwersytetu w Bristolu przesłuchali 2500 osób z Wielkiej Brytanii i USA. Z częścią osób przeprowadzono bezpośrednią rozmowę opartą na dialogu, faktach, wyrozumiałości, empatii. Z pozostałymi rozmawiało bazując jedynie na obalaniu fałszywych lub wprowadzających w błąd argumentów antyszczepionkowych. Porównano reakcję jednej i drugiej grupy.

Wyniki można przewidzieć: ok. 69 proc. uczestników wahających co do zasadności szczepień przy empatycznej rozmowie ze strony lekarza, zmieniło swoje podejście do tematu. W grupie, której przestawiono jedynie fakty, nie było takiego efektu.

Lekarze zatem powinni szlifować empatyczny styl komunikacji, bo  pomoże im w budowaniu i utrzymywaniu pozytywnych relacji z pacjentami. Okazało się bowiem także, że 64 proc. uczestników badania, którzy doświadczyli empatycznej rozmowy zaprzeczającej, była bardziej otwarta na kontynuowanie rozmowy z lekarzem, a około 12 proc. osób okazało się bardziej skłonnych do natychmiastowego zaszczepienia się.

Warto pracować nad efektywną komunikacją! 

 

lek. Katarzyna Reczek 
Młodzi Lekarze Rodzinni Kolegium Lekarzy Rodzinnych w Polsce

Szczepień nie mogło zabraknąć w programie kongresu, prawda?

Szczepienia dzieci i dorosłych to jeden z najbardziej istotnych działów opieki nad pacjentem w gabinecie lekarza rodzinnego. Chcemy skupić się nad merytorycznymi aspektami. Najważniejsze zadanie, jakie zdefiniowaliśmy podczas przygotowania programu, to zdobycie niezbędnej wiedzy i umiejętności komunikacyjnych przez uczestników wykładów, które przydadzą się w codziennej praktyce. W dobie natłoku informacji oraz wzmocnienia ruchów antyszczepionkowych, pacjenci mają prawo nie wiedzieć co jest prawdą, a co nie. Nie jest łatwo zdobyć zaufanie wątpiących w szczepienia. Chcemy pokazać, że jest to możliwe.

Jak?

Naszą rolą jest przekazanie rzetelnych informacji w taki sposób, aby  pokazać pacjentowi jak ważne są dla naszego zdrowia szczepienia. 

Co jest najtrudniejsze w takiej rozmowie?

Największy problem stanowią wizyty pacjentów z nastawieniem mocno antyszczepionkowym. Rozmowy są trudne, często spotykamy się z agresją, dlatego warto, abyśmy umieli się do takich wizyt jak najlepiej przygotować. Pomoże nam w tym Zbigniew Kowalski – Przewodniczący Sekcji Motywacji Pacjentów Polskiego Towarzystwa  Komunikacji Medycznej. 

O czym jeszcze dowiedzą się uczestnicy sesji o szczepieniach?

Często w gabinecie pomijamy temat szczepień osób dorosłych. Czasem wynika to z braku czasu, ale też i braku aktualnej wiedzy. Szczepienia zalecane są szczególnie istotne u osób starszych lub obciążonych chorobami przewlekłymi w celu uniknięcia powikłań chorób lub zaostrzenia choroby podstawowej, ale także i młodych osób np. w celu zmniejszenia ryzyka zachorowania na raka szyjki macicy. Od tego jak wdrożymy profilaktykę zależy  jak często pacjenci pojawią się potem w naszym gabinecie z powodu wspomnianych stanów. Porozmawiamy zatem o nowych zaleceniach, nowych dostępnych szczepionkach, aktualnej liście refundacyjnej szczepionek. O szczepieniach dorosłych oraz nowościach opowie nam lek. Małgorzata Warszawska-Socha. Zastanowimy się też nad zagadnieniem pacjentów, którzy nie byli szczepieni zgodnie z kalendarzem. Dr hab. n. med. Ernest Kuchar odpowie na najczęściej zadawane przez lekarzy pytania dotyczące trudności w realizacji kalendarza szczepień na podstawie konkretnych przypadków.

Zdaniem Pani, jakiej wiedzy poszukują lekarze rodzinni w zakresie szczepień?

Myślę, że zagadnień jest sporo. Chociażby jak rozmawiać z pacjentem agresywnym, który nie chce szczepić swoich dzieci, jak uzupełnić kalendarz szczepień, jeśli pacjent ma zaległości, a preparat, którym szczepi się standardowo w schemacie podstawowym, nie jest zarejestrowany już dla danej grupy wiekowej, jak uzupełnić schemat szczepień jeśli dawno przekroczono zalecany odstęp, jakie preparaty można łączyć, jak szczepić nowymi szczepionkami, jakie szczepienia są szczególnie zalecane w jakich chorobach przewlekłych. Postaramy się wyjaśnić te wątpliwości.

Jak Pani dla siebie definiuje zadanie lekarza rodzinnego w zakresie szczepień ochronnych?

Często jestem jedynym wiarygodnym źródłem w temacie szczepień dla swoich pacjentów. Od tego jaką posiadam  wiedzę i w jaki sposób ją im przekażę, zależy jak wyszczepiona będzie nasza populacja. Zależy mi na przekazywaniu rzetelnej wiedzy oraz wyłapaniu pacjentów z grup ryzyka, dla których szczepienia są szczególnie istotne – np. przeciw pneumokokom u pacjentów z przewlekłymi chorobami serca, cukrzycą, czy palących tytoń.